PERSOALAN
TENTANG SUNNAH
Saya menerima
satu soalan mengenai sejauh mana kewajipan mengikut Sunnah. Saya kongsikan
jawapan di sini, mudah-mudahan bermanfaat kepada orang lain juga yang mungkin
mempunyai persoalan yang sama.
SOALAN:
Salam ustazah,
saya ada satu kemusykilan. Harap ustazah dpt jelaskan. Mungkin ianya remeh bg
setengah org. tp bg saya yg tidak mempunyai latar blkg pengajian islam ni,
susah jg nak faham. Saya musykil ttg makna Sunnah sbb kadang2 saya dengar org
kata, kita wajib ikut Sunnah, tp org lain pula kata Sunnah tak wajib ikut, kita
boleh pilih. Kalau ikut dapat pahala, kalau tak ikut tak berdosa. Mana yg betul
sebenarnya?
JAWAPAN:
Wassalam.
In syaa
Allah saya cuba huraikan makna Sunnah terlebih dahulu, kemudian saya akan
jelaskan hukum mengikutinya sama ada wajib atau sebaliknya.
Sunnah mempunyai
makna yang berbeza di sisi ahli Bahasa, ulamak fiqh dan ulamak usul fiqh.
Menurut ahli Bahasa, Sunnah bermaksud
jalan yang selalu diikuti dan dijagai yang dilakukan secara berulang-ulang. Contoh
penggunaan perkataan Sunnah yang membawa maksud ini ialah firman Allah
maksudnya: “Yang demikian adalah menurut "Sunnatullah" (undang-undang
peraturan Allah yang telah lalu; dan engkau tidak sekali-kali akan mendapati
sebarang perubahan bagi "Sunnatullah" itu.”
Menurut
ulamak fiqh, Sunnah ialah ibadah-ibadah tambahan yang diriwayatkan daripada
Nabi s.a.w. selain daripada ibadah yang wajib. Para fuqahak mentakrifkannya
dengan: “Apa yang dituntut oleh syarak supaya dilakukan tetapi tidak
memastikannya. Orang yang melakukannya dipuji dan diberikan ganjaran pahala. Orang
yang tidak melakukannya tidak dikeji dan tidak dibalas dengan siksa.
Selain istilah
Sunnah, istilah-istilah lain yang digunakan adalah mandub, mustahab, nafilah,
tatowwu’, ihsan dan fadhilah. Istilah-istilah itu mempunyai makna yang hampir sama,
iaitu sesuatu yang baik, disukai dan digalakkan. Di dalam Bahasa Melayu ia
dikenali dengan istilah sunat.
Kadang-kadang
fuqahak menggunakan istilah Sunnah sebagai lawan kepada istilah bid’ah. Melakukan
sesuatu yang diamalkan oleh Rasulullah disebut mengikut Sunnah, manakala
perbuatan yang tidak dilakukan oleh Rasulullah disebut bid’ah.
Menurut ulamak
usul fiqh, Sunnah ialah “apa yang lahir daripada Nabi s.a.w. selain daripada
al-Quran, sama ada perkataan, perbuatan dan perakuan”. Maka dipandang dari
aspek ini, Sunnah merupakan satu daripada sumber serta dalil hukum syarak. Sebahagian
ulamak berpendapat ia sama maksudnya dengan hadis. Sebahagian yang lain pula
berpendapat hadis adalah kata-kata baginda s.a.w. atau diistilahkan sebagai Sunnah
qauliyyah. Maka Sunnah lebih umum daripada hadis kerana ia merangkumi perbuatan
(fi’liyyah), perkataan (qauliyyah) dan perakuan (taqririyyah).
Terdapat dalil-dalil
yang jelas daripada al-Quran, Sunnah, Ijmak juga dalil dari sudut akal yang
menunjukkan bahawa Sunnah adalah sumber hukum syarak selepas al-Quran.
Kesimpulannya,
jika disebut “kita wajib ikut Sunnah” maka itu merujuk kepada makna Sunnah di
sisi ulamak usul fiqh di mana Sunnah adalah satu daripada sumber hukum. Kata-kata
“Sunnah tidak wajib, tidak mesti dibuat”, ini merujuk kepada makna Sunnah di
sisi ulamak fiqh yang disebut di dalam Bahasa Melayu, sunat.
Sebagai contoh,
al-Bukhari meriwayatkan bahawa Rasulullah s.a.w. bersabda maksudnya: “Solatlah
kamu sebagaimana kamu melihat aku bersolat!”. Ini merupakan perintah yang wajib
diikuti. Kita wajib mendirikan solat sebagaimana yang diajar oleh baginda
dengan perbuatannya. Tidak boleh solat ikut suka hati. Namun di dalam amalan
solat itu ada yang wajib dan ada yang sunat. Tetapi kedua-duanya berdasarkan
kepada Sunnah.
Allahu A’lam.
Diharap membantu
