Jawapan Terhadap Dakwaan Bahawa Zikir Secara Beramai-ramai Tidak Disyariatkan
Sesetengah orang mungkin berhujah bahawa zikir secara berjemaah (berkumpulan) tidak disyariatkan berdasarkan apa yang diriwayatkan daripada Abdullah bin Mas'ud RA, yang seolah-olah menunjukkan larangan mengangkat suara dalam berzikir. Namun, hujah ini boleh dijawab dari beberapa sudut:
Pertama: Telah dinyatakan oleh ramai ahli hafiz (ulama hadis) dan para syarrah (pengulas hadis) bahawa athar (riwayat) tersebut tidak sahih daripada Abdullah bin Mas'ud RA. Bahkan, terdapat riwayat yang sahih daripada beliau sendiri yang bercanggah dengan kenyataan tersebut.
Imam Ibn Hajar al-Haytami berkata dalam al-Fatawa al-Fiqhiyyah al-Kubra (1/177, cet. Maktabah al-Islamiyyah):
"Adapun apa yang dinukil daripada Ibn Mas'ud RA bahawa beliau melihat satu kaum berzikir dengan suara kuat di dalam masjid, lalu berkata: ‘Aku tidak melihat kamu melainkan sebagai para pelaku bid'ah,’ dan beliau menghalau mereka keluar dari masjid — maka riwayat ini tidak sahih daripadanya, bahkan ia tidak pernah wujud pun."
Kedua: Sekiranya kita menganggap riwayat itu sahih sekalipun, maka ia ditafsirkan sebagai larangan terhadap perbuatan mengangkat suara secara melampau yang boleh menyebabkan gangguan kepada orang lain. Sudah maklum bahawa pensyariatan zikir adalah dengan syarat tidak mengganggu orang lain.
Imam al-Sya’rani berkata dalam al-Anwar al-Qudsiyyah (hlm. 29, cet. Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah):
"Para ulama salaf dan khalaf telah bersepakat mengenai keharusan dan kesunahan berzikir secara berjemaah di masjid-masjid dan tempat-tempat lain tanpa sebarang pengingkaran, melainkan jika suara kuat mereka dalam berzikir mengganggu orang yang sedang tidur, solat, membaca al-Qur’an, atau selainnya — sebagaimana yang dijelaskan dalam kitab-kitab fiqh."
Ketiga: Sekiranya dianggap sahih juga, ia tetap bertentangan dengan banyak riwayat sahih yang menunjukkan bahawa Ibn Mas'ud RA sendiri pernah berzikir dengan suara kuat, sebagaimana yang diriwayatkan oleh ramai ulama hadis.
Imam al-Suyuti berkata dalam al-Durr al-Munazzam fi al-Ism al-A‘zam (1/472, cet. Dar al-Fikr, dalam al-Hawi fi al-Fatawa):
"Jika kamu berkata: Telah diriwayatkan bahawa Ibn Mas'ud RA melihat sekumpulan orang berzikir dengan suara kuat dalam masjid, lalu berkata: ‘Aku tidak melihat kamu melainkan sebagai pelaku bid'ah,’ dan menghalau mereka keluar dari masjid.
Aku jawab: Athar ini memerlukan penjelasan sanad dan siapa yang meriwayatkannya daripada kalangan imam-imam hafiz dalam kitab-kitab mereka. Sekalipun dianggap sahih, ia tetap bertentangan dengan banyak hadis sahih lain yang lebih kuat, maka hadis-hadis tersebut diutamakan. Kemudian, aku dapati ada juga riwayat yang menolak dakwaan ini terhadap Ibn Mas'ud. Imam Ahmad bin Hanbal berkata dalam kitab al-Zuhd:
Daripada Abu Wail berkata: ‘Mereka yang mendakwa bahawa Abdullah (Ibn Mas'ud) melarang zikir — demi Allah, aku tidak pernah duduk bersamanya dalam satu majlis melainkan beliau berzikir kepada Allah.’
Dan Ahmad meriwayatkan dalam al-Zuhd daripada Thabit al-Bunani: ‘Sesungguhnya ahli-ahli zikir Allah duduk berzikir kepada-Nya, sedang mereka menanggung dosa-dosa sebesar gunung, lalu mereka bangkit dari majlis zikir itu dalam keadaan tidak lagi menanggung apa-apa dosa.’"
Dalil-dalil syar‘ie daripada al-Qur’an al-Karim dan Sunnah Nabi SAW telah datang secara bersepadu dalam menganjurkan majlis-majlis zikir dan berhimpun untuknya. Antaranya ialah firman Allah Ta‘ala yang ditujukan kepada Nabi-Nya yang mulia ﷺ:
﴿وَاصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ﴾
(Surah al-Kahf: 28)
"Dan bersabarlah kamu bersama dengan orang-orang yang menyeru Tuhan mereka pada waktu pagi dan petang, kerana mengharapkan keredaan-Nya."
Tidak diragukan lagi bahawa melaksanakan perintah untuk bersama dengan orang-orang yang berdoa kepada Allah itu hanya boleh berlaku dengan penglibatan dalam doa dan zikir secara berkumpulan.
Selain itu, daripada Abu Hurairah dan Abu Sa‘id al-Khudri RA, bahawa mereka berdua menyaksikan Nabi ﷺ bersabda:
“Tidaklah satu kaum duduk berzikir kepada Allah ‘Azza wa Jalla melainkan malaikat akan mengelilingi mereka, rahmat akan menaungi mereka, ketenangan akan turun ke atas mereka, dan Allah akan menyebut mereka kepada makhluk yang berada di sisi-Nya.”
Diriwayatkan oleh Imam Muslim dalam Sahih Muslim.
Juga daripada Abu Hurairah RA, bahawa Rasulullah ﷺ bersabda:
“Sesungguhnya Allah mempunyai malaikat-malaikat yang berkeliaran di jalan-jalan, mencari ahli zikir. Apabila mereka menemui satu kaum yang sedang berzikir kepada Allah, mereka akan menyeru: 'Mari ke hajat kamu (yakni zikir)!'
Maka mereka pun mengelilingi kaum itu dengan sayap-sayap mereka hingga ke langit dunia…”
Diriwayatkan oleh Imam al-Bukhari dalam Sahih al-Bukhari.
Sumber:
dar-alifta.org/arb/fatwa
