Adakah kaki aurat?

Soalan:

salaam

ustzah, nak tanya boleh?

bagaimana aurat kaki kita semasa tetamu lelaki datang ke rumah kita, atau kita bermalam di rumah orang, yang ahli rumahnya bukan muhrim kita?

 Jawapan:

Salam.

Berkenaan dengan kaki, sama ada aurat atau tidak; ulamak berbeza pendapat.

Mazhab Hanafi, menurut riwayat al-Hasan daripada Abu Hanifah, tapak kaki (dalam bahasa Arab, perkataan al-qadam bermaksud tapak kaki merangkumi bahagian atas, iaitu kura-kura kaki dan bawah) bukan aurat. Maka harus mendedahkannya serta harus bagi lelaki ajnabi melihatnya. Hujjahnya ialah apa yang diriwayatkan daripada Aisyah r.a. bahawa beliau mentafsirkan ayat (dan janganlah wanita mukminah mendedahkan perhiasannya kecuali apa yang zahir daripadanya), maksud “apa yang zahir” yang disebut di dalam ayat itu ialah “al-qulbu wal-fatakhah”, iaitu cincin yang dipakai dijari kaki. Maka ini menunjukkan bahawa harus mendedahkannya kerana Allah Ta’ala melarang wanita mendedahkan perhiasan, dan Dia mengecualikan apa yang zahir. Dari segi lojiknya kita lihat, tapak kaki memang terdedah ketika berjalan. Maka ia termasuk dalam anggota yang dikecualikan daripada kewajipan menutupnya.

Terdapat juga riwayat di dalam Mazhab Hanafi yang mengatakan tapak kaki adalah aurat. Riwayat ini berpegang kepada apa yang diriwayatkan daripada Ibn Abbas r.a. bahawa beliau mentafsirkan ayat di atas, yang dimaksudnya dengan “apa yang zahir” ialah celak dan cincin di jari. Maka selain daripada itu tidak harus didedahkan. Di samping itu, boleh dikatakan keharusan membuka muka dan tangan adalah satu keperluan ketika memberi dan menerima sesuatu. Sebaliknya, tapak kaki tidak ada keperluan untuk membukanya. Maka ia wajib ditutup.

Pendapat muktamad dalam Mazhab Hanafi adalah tapak kaki bukan aurat. (Ad-Durru al-Mukhtar waraddil-Muhtar)

Begitu juga pendapat yang rajih dalam Mazhan Maliki, tapak kaki bukan aurat.

Menurut Mazhab Syafi’ei dan Hanbali, tapak kaki adalah aurat, wajib ditutup dan tidak harus bagi ajnabi (lelaki bukan mahram) melihatnya.

Antara dalil yang dipegang oleh pihak yang mengatakan tapak kaki adalah aurat, Hadis yang diriwayatkan oleh at-Tirmizi daripada Ibn Umar r.a. bahawa Rasulullah s.a.w. bersabda maksudnya: “Allah tidak melihat kepada orang yang mengheret bajunya (yang labuh) dalam keadaan bangga,” maka Ummu Salamah bertanya, “maka apa yang harus dilakukan oleh wanita dengan hujung bajunya?” Baginda menjawab: “Mereka hendaklah melabuhkan sekadar sejengkal sahaja (daripada pertengahan betis)” Ummu Salamah bertanya lagi, “Kalau begitu, akan terdedahlah tapak kaki mereka?” Baginda menjawab: “Panjangkan sekadar sehasta sahaja. Jangan lebih daripada itu.”

Pendapat Dr Abdul Karim Zaidan, setelah mengemukakan pandangan mazhab-mazhab, beliau cenderung kepada pendapat yang mengatakan tapak kaki adalah aurat dan tidak harus didedahkan. Namun terdapat kelonggaran bagi wanita yang berjalan tanpa kasut dan bekerja di sawah-sawah di kampong atau wanita miskin yang tidak mempunyai sarung kaki untuk dipakai. Hadis Ummu Salamah di atas menggambarkan wanita berjalan tanpa memakai sarung kaki. Kadar yang dibenarkan hujung baju dilabuhkan menunjukkan tidak menutup keseluruhan kaki. Kalau menutup seluruh kaki, pastinya akan menimbulkan kesukaran untuk berjalan. Di dalam riwayat at-Tirmizi, seorang wanita bertanya Ummu Salamah r.a. “Hujung baju saya labuh, dan saya selalu berjalan di tempat kotor.” Ummu Salamah berkata kepada wanita itu bahawa Rasulullah s.a.w. pernah bersabda, maksudnya: “Hujung baju yang terkena kekotoran dibersihkan oleh tempat selepasnya (maksudnya apabila hujung baju itu melepasi tempat kotor, ia akan jadi bersih apabila terheret di tempat yang tidak kotor).” Kisah ini menggambarkan wanita tidak menutup seluruh kaki dengan bajunya. Allahu A’lam.